عزت نفس در کودکان: افزایش عزت نفس کودکان در 11مرحله

11گام برای افزایش عزت نفس کودک

۱. یک قدم به عقب بردارید

برای تقویت عزت‌نفس کودکان، بهتر است به جای تحسین بیش از حد برای هر کار کوچکی، به آن‌ها کمک کنیم تا در زندگی واقعی توانمند شوند.

جیم تیلور، نویسنده‌ی کتاب “فرزندانتان گوش می‌دهند”می‌گوید که یکی از بهترین راه‌ها این است که اجازه دهیم کودکان خودشان تجربه کنند، تصمیم بگیرند و مشکلاتشان را حل کنند.

برای این کار، والدین باید یاد بگیرند که یک قدم به عقب بردارند و به فرزندشان فرصت دهند که ریسک کند، انتخاب کند، چالش‌ها را پشت سر بگذارد و کارهایی را که شروع کرده، به پایان برساند.

۲. تحسین بیش از حد، بیشتر از اینکه مفید باشد، آسیب می‌زند

عزت‌نفس از احساس دوست داشته شدن، امنیت و کسب مهارت شکل می‌گیرد. والدین معمولاً دو مورد اول را برای فرزندانشان فراهم می‌کنند، اما مورد سوم—یعنی مهارت پیدا کردن در انجام کارها—نیاز به زمان و تلاش دارد. در واقع، با تحسین بیش از حد، ممکن است ناخواسته به کودکان آسیب برسانیم.

تحسین افراطی می‌تواند سطح توقع را پایین بیاورد. وقتی به کودک مدام گفته شود که در حال حاضر کاملاً عالی عمل می‌کند، این پیام را دریافت می‌کند که دیگر نیازی به تلاش بیشتر ندارد. در حالی که اعتمادبه‌نفس واقعی از انجام کارها، تلاش کردن، شکست خوردن و دوباره تلاش کردن شکل می‌گیرد—از تمرین و تجربه.

تحسین بیش از حد حتی ممکن است باعث شود که کودک یا به این باور برسد که بی‌نقص است، یا همواره در تلاش باشد که بی‌نقص باشد—که این یک استاندارد غیرممکن است. از طرفی، تحسین غیرواقعی می‌تواند کودک را دچار سردرگمی کند. اگر عملکرد ضعیفی داشته باشد و در عین حال از سوی دیگران مورد تحسین قرار بگیرد، یاد می‌گیرد که به حس درونی خود اعتماد نکند و حتی ممکن است تحسین را صرفاً یک دروغ تلقی کند.

به جای تحسین غیرواقعی، بهتر است تمرکز بر تلاش و پیشرفت کودک باشد. این کار به او کمک می‌کند تا مهارت‌های واقعی را توسعه دهد و عزت‌نفس پایدارتری پیدا کند.

۳. به فرزندتان اجازه دهید ریسک‌های سالم را تجربه کند

یکی از روش‌های مؤثر در تقویت اعتماد به نفس کودکان این است که والدین باید از دخالت زیاد خودداری کنند و به فرزندشان فرصت دهند ریسک‌های سالم را تجربه کند.

برای اینکه کودک اعتماد به نفس پیدا کند، باید بتواند تصمیم‌گیری کند و مسئولیت انتخاب‌هایش را بپذیرد. این کار به او کمک می‌کند تا حس خودمختاری و قدرت را تجربه کند.

با این حال، بسیاری از والدین به اشتباه سعی می‌کنند از شکست یا اشتباهات فرزندشان جلوگیری کنند، اما این رفتار ممکن است در درازمدت باعث تضعیف اعتماد به نفس او شود.

برای مثال، فرض کنید کودکی در حال تلاش برای ریختن مایعی از یک پارچ بزرگ به داخل لیوان است. در این لحظه، به جای اینکه والدین فوراً مداخله کنند، بهتر است به کودک اجازه دهند با مشکل روبه‌رو شود. ممکن است مایع بریزد، اما این همان موقعیتی است که می‌تواند فرصت خوبی برای یادگیری باشد.

بعد از آن، کودک می‌تواند خود مسئله را حل کند، مثلاً با استفاده از دستمال ریختگی را تمیز کند. این تجربه به او می‌آموزد که می‌تواند مشکلات را خودش حل کند، و این مهارت در بزرگسالی نیز به او کمک می‌کند تا در موقعیت‌های دشوار موفق عمل کند.

این نوع تجربیات به کودک نشان می‌دهد که توانمندی‌هایی برای مقابله با چالش‌ها دارد و به اعتماد به نفس او افزوده می‌شود.

۴. به کودکان اجازه دهید خودشان تصمیم بگیرند

وقتی کودکان بتوانند تصمیمات متناسب با سن خود بگیرند، حس قدرت و استقلال بیشتری پیدا می‌کنند. حتی کودکان دو ساله هم می‌توانند به تدریج پیامدهای انتخاب‌های خود را درک کنند.

برای مثال، والدین می‌توانند به فرزندان خود اجازه دهند که تصمیم بگیرند آیا در زمستان کت، کلاه و دستکش بپوشند یا نه. پس از اینکه کودک تفاوت میان گرمی و سردی را درک کرد، تصمیم‌گیری در این باره باید به او واگذار شود.

این روش به کودک این امکان را می‌دهد که کنترل بدن خود را در دست بگیرد و مسئولیت تصمیم‌های خود را بپذیرد.

۵. به کودکان اجازه دهید در کارهای خانه کمک کنند

تیلور می‌گوید که برای تقویت عزت‌نفس، کودکان باید فرصت‌هایی داشته باشند تا مهارت‌هایشان را نشان دهند و احساس کنند که مشارکت آن‌ها ارزشمند است.

در خانه، این به معنای این است که حتی از سنین کودکی از آن‌ها بخواهیم در کارهایی مانند آشپزی، چیدن میز و مرتب کردن تخت خواب کمک کنند.

۶. آن‌ها را تشویق کنید که علاقه‌هایشان را به‌طور کامل دنبال کنند

یکی از بهترین روش‌ها برای تقویت اعتماد به نفس در کودکان این است که آن‌ها را به انجام کارهایی که به آن‌ها علاقه دارند، تشویق کنید و بعد مطمئن شوید که این کارها را تا انتها ادامه می‌دهند.

مهم نیست که فعالیت مورد نظر چه باشد—از شنا کردن گرفته تا تمام کردن مراحل یک بازی ویدیویی. نکته‌ی اصلی این است که کودکان یاد بگیرند کارهایی را که شروع می‌کنند، به پایان برسانند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا احساس موفقیت و دستاورد داشته باشند و اعتماد به نفس‌شان تقویت شود.

۷. وقتی کودکان با سختی یا شکست مواجه می‌شوند چه باید کرد؟

اگر فرزندتان هنگام شکست یا ناکامی احساس عزت‌نفسش کاهش پیدا کند—مثل وقتی که از تیم ژیمناستیک کنار گذاشته می‌شود یا نمی‌تواند جدول ضرب را حفظ کند—باید چه کار کنید؟

در این مواقع، نحوه‌ی واکنش شما خیلی اهمیت دارد. به جای سرزنش یا نادیده گرفتن احساسات او، بهتر است کمک کنید که شکست را به‌عنوان بخشی طبیعی از فرآیند یادگیری و پیشرفت بپذیرد. به او حمایت و دلگرمی بدهید و نشان دهید که با تلاش و تمرین می‌تواند بهبود یابد و به اهدافش برسد.

۸. نگران شکست‌های فرزندتان نباشید

تیلور می‌گوید: «بسیاری از والدین اشتباه فکر می‌کنند. آن‌ها تصور می‌کنند که سختی‌ها و شکست‌ها به عزت‌نفس فرزندشان آسیب می‌زند، اما در واقع این یک فرصت طلایی برای تقویت آن است.»

شکست نه‌تنها به کودکان آسیب نمی‌زند، بلکه به آن‌ها یاد می‌دهد که چگونه با چالش‌ها روبه‌رو شوند، از اشتباهاتشان درس بگیرند و قوی‌تر شوند.

۹. به فرزندتان نشان دهید که عشق شما بی‌قیدوشرط است

به فرزندتان اطمینان دهید که حتی زمانی که شکست می‌خورد یا تصمیمات اشتباهی می‌گیرد، همچنان او را دوست دارید.

اگر فقط به موفقیت‌ها و عملکرد فرزندتان توجه کنید، او ممکن است فکر کند که محبت شما تنها به نمرات کارنامه یا نقشی که در نمایش مدرسه ایفا می‌کند، بستگی دارد.

عشق بی‌قیدوشرط به او احساس امنیت می‌دهد و به او کمک می‌کند تا بدون ترس از شکست، به رشد و پیشرفت خود ادامه دهد.

۱۰. اطمینان حاصل کنید که اهداف فرزندتان متناسب با توانایی‌های او باشد

اهداف کودک باید به‌گونه‌ای باشند که دست‌یافتنی و متناسب با سطح توانایی او باشند.

برای مثال، اگر کودک در یک تیم ورزشی احساس ضعف می‌کند، شاید بهتر باشد به جای تلاش برای پیوستن به تیم‌های حرفه‌ای، به یک تیم محلی بپیوندد تا احساس موفقیت بیشتری داشته باشد.

یک تجربه خوب این است که وقتی کودکی در انجام کاری با مشکل روبه‌رو می‌شود و از ادامه آن ناامید می‌شود، به او کمک کنیم که با انتخاب اهداف کوچکتر و متناسب با توانایی‌هایش، پیشرفت کند.

بعد از موفقیت‌های کوچک، او متوجه می‌شود که با تمرین و پشتکار می‌تواند به هدف‌های بزرگتر دست یابد و احساس موفقیت و اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند.

۱۱. تحسین مناسب و هدفمند داشته باشید

تحسین زمانی تأثیرگذار است که خاص و شایسته باشد. وقتی به‌درستی از آن استفاده شود، می‌تواند ابزاری قدرتمند برای تقویت عزت‌نفس کودکان باشد.

یکی از روش‌های مفید این است که کودکان یادداشت‌های تحسین‌شده و موفقیت‌های خود را جمع‌آوری کنند. وقتی احساس ناخوشایندی دارند یا در روزهای سخت قرار می‌گیرند، می‌توانند به این یادداشت‌ها مراجعه کنند و یادآوری کنند که چه کارهای عالی انجام داده‌اند. این کار باعث می‌شود که احساس بهتری نسبت به خود پیدا کنند.

این روش به کودکان می‌آموزد که تلاش و تمرین نتیجه می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا ویژگی‌ها و توانایی‌های خاص خود را بشناسند.

همچنین، تحسین باید بیشتر بر تلاش و پشتکار کودک متمرکز باشد، نه صرفاً نتیجه کار. به جای استفاده از عباراتی مانند «بازی عالی بود»، بهتر است به جزئیات بپردازید، مثلاً بگویید: «خیلی خوب بود که توپ را به هم‌تیمی‌ات پاس دادی!»

علاوه بر تحسین مستقیم، تحسین غیرمستقیم نیز می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد. برای مثال، می‌توانید به‌طور غیرمستقیم از موفقیت‌ها و ویژگی‌های مثبت کودک در میان دیگران صحبت کنید، به‌طوری‌که او بشنود و متوجه شود این تحسین‌ها از روی صداقت است، نه فقط برای خوشحال کردن او.